Burn-on, spot on! Ligt een burnout op de loer?

Zit ik op een zonnige weekenddag buiten te lezen, valt mijn oog op een e-mail die binnenkomt op mijn telefoon. Burn-on. Het onderbelichte probleem van onze tijd, dat kan leiden tot burnout.

Ten eerste – maar dat zie ik nu pas, en toen in het moment niet – zegt het eenvoudige feit dat ik het bericht zie binnenkomen al wat over mij: dat ik niét ontspannen aan het lezen ben, en al helemáál niet met aandacht.

Ten tweede voel ik bij mezelf een oordeel over het eerste punt. En vooral voel ik me betrapt. Want het is waar. Ik ben de laatste tijd maar zelden echt gefocust, in flow. En nog minder vaak oprecht ontspannen. Ik heb het o-zo-druk, voel me gejaagd, en alsof alles (gedachten, minder of meer belangrijke acties, sociale verplichtingen, maar ook wensen) over en door elkaar heen buitelt.

En dan beslissingen nemen: ik twijfel op dit moment aan álles. Het ene moment voel ik vol overtuiging het éne, een dag later voel ik het tegenovergestelde nét zo intens. Ik merk op dat mijn hoofd het in dit soort situaties wil overnemen; dan maar een rationeel besluit. Maar het hoofd weet geen raad met de onrust in mijn lijf. En mijn lijf kan niet uit de voeten met mijn hoofd. Wil de rationele beslissing aanvechten, met alles wat ze in zich heeft.

Stress in mijn lijf

Op het moment dat ik dit – ogenschijnlijk op mijn gemak – schrijf, sta ik even stil bij hoe ik in mijn lijf bén. Spanning in mijn schouders, kaken en voorhoofd. En een lichtelijk gejaagd gevoel ergens bij mijn solar plexus in de buurt. Deze blog moet en zal nú af. Tegelijkertijd word ik me bewust van een wirwar aan gedachten. Ik moet straks nog dit, wilde nog dát. Alle ballen hoog, de vurigste eerst van me af slaan, daarna degene die dán het prangendst is. Vooral in die volgorde.

Terug naar het bericht. Want even los van het feit dat ik het niet had moeten zien, trok het dus tóch mijn aandacht. En ik pak de telefoon en lees: “.. je werkt hard, houdt alle ballen in je leven in de lucht en blijft maar doorgaan, terwijl je (on)gemerkt ontzettend moe bent. Je vindt het moeilijk te onstpannen en hebt last van perfectionisme..” Euhm.. ja. Dat resoneert nogal. Spot-on.

burn-on, een probleem van onze tijd

Burn-on, een term een tijdje terug geclaimd door de psychoanalytici Bert te Wildt en Timo Schiele, kan goed een nog breder verspreid verschijnsel worden (of wellicht al zijn) dan burn-out. Al kan burn-out er een gevolg van zijn. Bij burn-on is er een groot contrast tussen de manier waarop je in de buitenwereld verschijnt (alles-kunner, positief, energiek, in balans) versus hoe je je leven innerlijk beleeft (unfulfilling, neerslachtig bij vlagen, gejaagd, of moe).

Er wordt tegenwoordig zo ontzettend veel van ons verwacht. Is het niet door onze culturele normen, danwel doordat we onze ouders trots willen maken, of ons denken te moeten bewijzen om ergens bij te horen.

En niet in de laatste plaats simpelweg omdat wij onszelf zo vaak niet goed genoeg vinden. Omdat we door al het geren en ge-moet niet meer precies weten wie we in essentie ook alweer zijn. Waar we gelukkig  van worden. Hoe waardevol we zijn. En hoe uniek. En vooral helemaal goed, met alles wat er is. 

Blijven doorrennen, maar waar is je me-time?

Burn-on. We rennen maar door, en vaak krijgen we het ook allemaal nog voor elkaar ook. We móeten wel. We zijn namelijk overal verantwoordelijk voor. En er moet geld binnenkomen. En wat als we stoppen en vervolgens er niet meer tussen komen? Nee nee. Op onze knieën halen we het weekend. “Maar we hálen het. En de kinderen hebben tijd gekregen, tussen mail, was en boodschappen door. Hm.. de belasting vergeten. Maar snel even uitstel aanvragen. Zolang er niemand piept, komt het goed. Weer een week doorgemaakt. Oh, nog even een voorstel schrijven vanavond als iedereen al in bed ligt. Dat plan dat ik vanmiddag indiende was eigenlijk alles behalve perfect. Maar goed, deadline op het nippertje gehaald. Broddelwerk. Dat wél. Ik moet nog een afspraak maken met vriendin X, misschien kan dat over drie weken wel in combinatie met die vergadering in Leiden. Hebben we in ieder geval een uurtje. Me-time. Ook nog ergens inplannen. Nou ja, ik ben vanmorgen toch op de fiets naar het station gegaan, da’s ook me-time.” (duizelt het jou ook al in het hoofd als je dit stukje versneld leest..? Busted!)

Mijn adem als sleutel

Als zo’n burn-on niet ergens een keer in de ogen wordt gekeken, dan ligt een burn-out in veel gevallen ook nog eens op de loer. Of depressie. Beide niet aantrekkelijk..

Weer ga ik even terug naar mijn lijf. Voel waar mijn adem zit. Heb ik de afgelopen minuut überhaupt geademd? Mijn lippen zijn op elkaar geklemd. Verkrampte vingers boven het toetsenbord. Ik adem. Maak contact met mijn voeten op de grond. Voel waar mijn billen de stoel raken. In mijn onderbuik roert zich iets bij het herlezen van de hierboven schuingedrukte regels. Een subtiel dansje van energie. En meteen daarna zegt een stemmetje in mijn hoofd ‘wat corny, helemaal goed met alles wat er is’. Bam. Zelfkritiek. Daar istie weer. En de realisatie: ik vind mezelf dus niet goed genoeg. Ik ben weer op dat punt aangeland. Niet voor het eerst. En vast niet voor het laatst. Burn-on. Ik geloof dat ik al meer dan veertien jaar geregeld ‘voldoe’ aan de criteria... De eeuwige strijd tussen hart en hoofd. En vooral het knokken om maar te laten zien dat je wat waard bent. Aan wie? Voor wie?

Ik adem diep in terwijl ik gemakkelijk rechtop ga zitten. Op een uitademing ontspan ik mijn voorhoofd, wangen, mond, keel. En op de volgende mijn schouders en onderbuik. Zo ben ik even een minuut echt aanwezig in mijn lichaam. In contact. Laat wat spanning los.

Burn-on.. Het is natuurlijk nogal linke soep om van een rijdende dieseltrein te springen. Maar het is me alles waard om te aarden. Mezelf weer op één te zetten. Om terug te komen in het lijf. In mijn essentie. Gewoon simpelweg met aandacht daar zijn waar ik zelf ben. Weer leren voelen. En vervolgens daar uitdrukking aan geven. Tekenen van de natuur accepteren. Of enkel alleen al de rust ervan ervaren. De ruimtelijkheid. De standvastige verandering. Meebewegen met dat wat zich aandient. Robuust in flow. De perfecte imperfectie. 

Ík heb het in ieder geval weer hard nodig realiseer ik mij. Eraan denken raakt aan verlangen. En als je jezelf ook maar een beetje herkent in bovenstaande.. nou, dan denk ik dat ook jij even van boord mag gaan. Zie ik of mijn collega's je binnenkort ergens in de natuur van Zuid-Spanje? Dan kunnen we samen stilstaan en ademen.

Zachte, vooral even niet-stoere omhelzing,

Charlotte