Je gevoel volgen; gebruik je gevoel als instrument

Helaas bestaan er nog zeer veel vooroordelen en overtuigingen omtrent 'voelen', 'je gevoel volgen' of 'leven vanuit je hart'. Vooral in het werkverkeer lijkt het wel alsof het gewoon not-done is om over je gevoel te praten. En dan heb ik het niet over dat je je hele hart zou moeten uitstorten op je werk. Maar helaas óók in gespecialiseerde contexten zoals de psychologie of spiritualiteit, bestaan er overtuigingen die - mijns inziens en met alle respect - niet helemaal of helemaal niet kloppen.

Hieronder noem ik een aantal vooroordelen die er bestaan, die ik graag bij deze uit de wereld zou willen helpen. Ik ben namelijk iemand die van extreem rationeel (met heel veel ongeuite gevoelens aan de binnenkant) de stap heb gemaakt om meer te verbinden met mijn gevoel. Nu gebruik ik mijn gevoel als instrument, waarmee ik rationeel betere beslissingen kan nemen, omdat ratio en gevoel veel meer in overeenstemming zijn.

het hart als aangever voor je brein

1. Voelen is irrationeel:  Wellicht niet zo direct uitgesproken, maar wel een 'mooie' onderhuidse dwarsligger is deze veel voorkomende misvatting.  Vaak bestaat er een beeld alsof gevoel compleet het tegenovergestelde is van logica en redeneringen. En helaas is er in de steeds verhardende wereld meer begrip voor die laatste twee. Gevoel wordt dan vaak als onbetrouwbaar of minderwaardig beschouwd. De waarheid is dat óók redeneringen en logica een basis hebben die op gevoel stoelt. Je zegt niet zomaar iets vanuit je hoofd. Die gedachte wordt vaak vooruitgegaan door een gevoel.

Gevoelens hebben dus invloed op ons rationele denken. Geven waardevolle informatie door aan onze hersenen; zoals bijvoorbeeld behoeften (hoe basaal ook), of het bestaan van grenzen (de grens tussen wat we okay vinden en absoluut niet meer okay; dat ontstaat als gevoel, niet als gedachte!).

2. Voelen is zwakheid:  Het uiten van je emoties of gevoelens (en ja, er is een verschil, maar dat leg ik een ander keer uit), is in een harde wereld, of vanuit een harde opvoeding, not done. Kwetsbaarheid wordt vaak over het hoofd gezien als kracht. En verdriet is vaak iets dat je opkropt, en vooral niet laat zien. Dan zou men wel eens kunnen denken dat je zwak bent, of mentaal instabiel. De paradox zit hier, en lees dit vooral twee keer: als je je emoties opkropt, je anders voordoet dan hoe het van binnen voelt en dat vooral lang volhoudt, dán ontstaat er juist emotionele instabiliteit. Het is met name een zeer bijzondere (en nodige!) kracht om op een goede manier met je emoties om te kunnen gaan. Het maakt je veerkrachtig als je terug kunt komen van een emotie die je uit het lood slaat. Er intern op blijven kauwen en een masker opzetten, is niet de manier. Het berokkent vooral meer schade.

3. Mannen voelen minder dan vrouwen: Ooooooh, wat zou ik graag dit stereotype per direct de wereld uit willen helpen! Van oudsher wordt aan mannen vaak geleerd om hun emoties te verbergen; vertellen over je gevoel, emoties uiten wordt vaak gezien als 'onmannelijk' (wat dat dan ook mag betekenen). Een man moet sterk zijn, geen doetje. Is er ergens een rode knop die ik kan indrukken waar een heel groot rood kruis oplicht en een dikke toeter te horen is? Zoals ik hierboven uitlegde, is júist het verwerken van je emoties en deze naar buiten brengen (en wederom: je hoeft je niet telkens helemaal leeg te storten op elk ongepast moment), een hele grote kracht. Dat jongens/mannen vaak aangeleerd wordt dat ze niet mogen huilen omdat ze sterk moeten zijn, betekent absoluut niet dat zij niet voelen. Juist de onheuse kracht van het je sterk houden, maakt dat een persoon later doorslaat.

4. Ik wil alleen fijne gevoelens hebben en uiten.  Een veelvoorkomende misvatting, gevoed door de "positive psychology movement', is dat we altijd moeten streven naar positieve emoties. Zoals je misschien hiervoren tussen de regels door hebt gelezen, vind ik alle emoties positief. Maar laat ik het hebben over emoties zoals blijdschap en geluk.  Er is best een groot aantal deelnemers dat verzucht "ik héb al zoveel gehuild, wanneer is het nu eens klaar?". Het is een misvatting en paradox dat we moeten streven naar 'geluk' en ons steeds maar 'goed voelen'. Als we streven naar geluk, dan bevestigen wij onszelf telkens weer in het gevoel dat wij dus NIET gelukkig zijn. Het streven naar geluk is dus contraproductief. Negatieve emoties zoals angst, verdriet en boosheid zijn juist de aangevers van een staat van zijn. Als we deze niet erkennen, dan missen wij de signalen dat er iets niet klopt en ontzeggen wij onze hersenen het begrip van wat er aan de hand is. Daardoor kunnen wij ook geen acties ondernemen, om onze situatie of staat van zijn te veranderen. Voelen gaat dus niet om je goed voelen, maar juist om álles te durven voelen.

5.  Je moet altijd je gevoel volgen.  Hoewel gevoelens en ook emoties, zoals je hierboven hebt gelezen, belangrijke informatie verschaffen aan onze hersenen, betekent dit niet dat we er altijd klakkeloos naar moeten handelen.  Soms zijn onze impulsen gebaseerd op negatieve ervaringen uit het verleden bijvoorbeeld, waardoor er angst ontstaat. Emoties zijn aangevers, zijn níet het gevoel zelf. Dus als we gelijk, zonder contemplatie, handelen naar onze emoties, bestaat de kans dat er destructief gedrag ontstaat. Het is dus van belang dat je emoties erkent als aangevers, en contempleert op je daadwerkelijke gevoel. Er is dus een verschil tussen gezonde emotionele expressie of uiting, en destructief gedrag. 

6.  Intuïtie is hetzelfde als voelen: Intuïtie en gevoelens zijn gerelateerd, maar niet hetzelfde.  Intuïtie is meer een vorm van onbewuste kennis of inzicht, terwijl gevoelens emotionele reacties zijn op stimulering (vaak van buitenaf).  Intuïtie kan wel gevoeld worden (kriebels in je buik, een gevoel van plotselinge warmte in je lijf, tinteling in je oren, handen), maar het is niet per se een emotie op zich.

7.  Spiritualiteit en 'in de gloria':  Sommige spirituele stromingen leggen de nadruk op het bereiken van verlichting of het hoogste geluk, wat kan leiden tot de misvatting dat spiritualiteit alleen draait om positieve gevoelens. Voor mij is spiritualiteit echter de wetenschap dat er wellicht leiding of hulp is (in welke vorm dan ook; god, universum, kosmos), maar je het hier op aarde hebt te doen. Je leven is hier, en niet ergens daarboven. Spiritualiteit is voor mij de acceptatie van de volledige menselijke ervaring, dat betekent dus zowel de extase als het lijden.

De conclusie van dit alles is, dat ik gevoelens of emoties zie als instrumenten. De emotie kan niet zonder de rationele sturing van het brein, net zomin als dat het brein kan zonder de emotionele sturing van het gevoel. Het helpt ons navigeren door het leven. En precies dat laatste is de bewustwording, die wij graag willen doorgeven in onze retreats. Dat bewustwording niet meer is dan een gezonde relatie hebben met je eigen emoties.

Zit jij veel in je hoofd omdat je in een omgeving zit die dat nu eenmaal van je vraagt? Ben jij opgevoed met de overtuiging dat je emoties voelen of tonen zwak zou zijn? Heb je het gevoel dat 'voelen' alleen maar gaat over je goed voelen? Dan zijn onze reizen, niet enkel en alleen, maar zeker óók voor jou! Ik kan je dan van harte aanraden om mee te gaan op een van onze Latifa-reizen. Deze reis is zeer geschikt om opnieuw te leren voelen.